ÇOCUK İSTİSMARINI VE İHMALİNİ ÖNLEME DERNEĞİ

SÖYLEŞİYİ YAPAN: Sultan ÇAMUR KARATAŞ

Sultan: Merhaba sevgili Umudun kadınları izleyicileri. Bugün Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneğini tanıtıyoruz. Dernek yönetim kurulu Üyesi Nahide Doğrucan’la birlikteyiz. Hoş geldiniz

Nahide: Merhaba hoş bulduk.

Sultan: Önce sizi tanıyalım sonra da derneğinizi tanımaya geçelim Nahide Hanım.

Nahide: Tabii ki. Ben Nahide Doğrucan. Gazi Üniversitesi Çocuk psikiyatri anabilim dalında sosyal hizmet uzmanı olarak çalışıyorum. Ben hem çocuk oyun terapistiyim hem aile danışmanlığı ve aile terapisi ilgi alanım hem de Bilişsel Davranışçı Psikoterapi veya EMDR alanında çalışıyorum. Özellikle çocuk ihmal ve istismarının önlenmesi konusunda klinik alanda bu anlamda ihmal istismar mağduru çocukların rehabilitasyonu, tanılanması, adli süreçlerin işletilmesi konusunda klinik olarak çalışıyorum. Çocuk İhmalini ve İstismarını Önleme Derneğinde üç dönemdir yönetim kurulunda görev alıyorum.

Sultan: Nasıl birbirini destekleyen işler değil mi hepsi de. Hem Gazi Üniversitesi'nde çocuk psikiyatrisinde çalışmak hem bu alanda bir sivil toplum kuruluşunda çalışmak çok birbirini destekliyor. Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği ne zaman kurulmuş?

Nahide: Derneğimiz köklü bir dernek. 1998’de kurulmuş bir dernek ve uzun zamandır bu alanda faaliyet gösteren bir dernek ve multidisipliner çalışan bir dernek. Yani derneğimizin yönetim kurulunda ve üyeleri, 450'den fazla üyemiz var. Aslında alanda çalışan uzmanlardan oluşuyor. Hani hukukçular, adli tıpçılar, çocuk hekimleri, sosyal hizmet uzmanları, çocuk psikiyatristleri, psikologlar, çocuk gelişimciler, öğretmenler, yani çocuğa dokunan profesyoneller. Aslında böyle olmasının nedeni birazcık da insanların çalıştıkları alanlarda tanık oldukları ihmal istismar vakalarının sağaltımının ne kadar güç olduğunu ve bu çocukların yaşadıkları zorlukların neler olduğunu alanda çalışan uzmanlar gördükleri için dernek çatısı altında amacımız aslında, çocuk ihmal ve İstismarının önlenmesine yönelik çalışmalar yapmak. Çünkü önlemek her zaman için çok daha kolay, çok daha etkili ve sonuçları açısından çok daha kıymetli. Çünkü bir olay yaşandıktan sonra artık hiç yaşanmamışa döndürmek ya da sonuçlarını tamir etmek çok daha zorken, önlemek çok daha hem yapısal olarak daha kolay bir iş hem de sonuçlar açısından çok daha çarpan etkisi yaratan bir iş.

Sultan: Muhakkak, önlemek için ne tür çalışmalar yapıyor derneğiniz.

Nahide: Derneğimiz Çocuk İhmalini ve İstismarını Önleme Derneği, dediğim gibi alanda çalışan profesyonel ekiplerle aslında bu alanda çalışan uzmanların desteklenmesine yönelik eğitimler yapıyor. Mesela uzman eğitimleri yapıyoruz. İhmal istismarın tanılanması, bu süreçlerin yönetilmesi, bu süreçlerde kendi sğaltımlarını yapıp nasıl yapabilecekleri, çocuklara nasıl daha fazla yardımcı olabilecekleri, nasıl erken tanıyabilecekleri, vakalara yönelik eğitimler yapıyoruz. Uzman eğitimleri, bunları kimlere yapıyoruz? Mesela rehber öğretmenlere yönelik yapıyoruz, sağlık çalışanlarına yönelik yapıyoruz, alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarına yönelik yapıyoruz ya da okullarda mesela ebeveynlere yönelik olarak da yapıyoruz. Yani ergenlere nasıl davranmalılar, çocukları ile nasıl ilişki kurmalılar, çocukları böyle bir durumla karşılaşırsa nasıl davranmalılar, nasıl destek olmalılar, nasıl tespit edebilirler, nasıl farkına varabilirler, buna yönelik ebeveynlerine yönelik de çalışmalar yapıyoruz ya da çocukları korumaya yönelik olarak çünkü sadece çocuk ihmal ve istismarının önlenmesi cinsel istismardan ya da istismardan ibaret değil. Çocuklarının haklarını fark etmeleri, onlara daha olumlu bir ebeveynlik yapmaları sonuçta yaşanacak sorunların önlenmesi anlamında da çok kıymetli. Olumlu ebeveynlik becerilerini geliştirmek anlamında da onları desteklemeye çalışıyoruz.

Sultan: O zaman ebeveynlerle de grup çalışması, eğitim çalışması yapıyorsunuz. Meslek elemanlarıyla da eğitim çalışması yapıyorsunuz. Çocuklarla?

Nahide: Çocuklarla şimdi şöyle. Eğer ihmal istismar söz konusu olduğunda aslında ihmal istismarın çocuğun tanıdığı, bildiği, önlenmesi anlamında tanıdığın, bildiğin kişilerce çocuğa öğretilmesi bizim prensibimiz. Çünkü hiç tanımadığınız bir insanın size kendinizi nasıl koruyacağınızı öğretmesindense anne babalara bunun öğretilmesi, anne babanın ya da öğretmenlerin çocuklara yani daha çok karşılaşan insanların, çocuğun bildiği güvendiği insanların bunu anlatmasının daha uygun olduğunu düşündüğümüz için genellikle ihmal istismar eğitimlerini onlara yapıyoruz. Çocuklarla yaptığımız çalışmalar ise daha çok gençlik kolumuz aracılığıyla, çocukların kendilerini nasıl daha iyi ifade edebilecekleri, nasıl sadece hem ihmal istismar konusunda değil istemedikleri konular konusunda nasıl ‘hayır’ deme becerilerini geliştirebilecekleri, nasıl iletişim kurabilecekleri gibi konuları içeriyor Bu da aslında çocuklara öğretilmesi gereken şeyler gibi düşünebilirsiniz.

Sultan: Muhakkak, peki bu sözünü ettiğiniz ihmal ve istismar nedir sizin gözünüzde?

Nahide: Aslında çocuk ihmali ve istismarı şöyle tanımlanıyor literatürde de. Çocuğun fiziksel sosyal ve psikolojik gelişimini aksatan, zarar veren her türlü eylem aslında çocuk ihmal istismarı. Farklı konularla fiziksel istismar, duygusal istismar, cinsel istismar diye gruplara ayırabilirsiniz ve bunu tanımlamaya, farklı şekillerde tanımlayabilirsiniz. Ama çocuğun her türlü gelişimine zarar veren eylem ya da eylemsizlik olarak tanımlanıyor. Çünkü bazen bir şey yapmadan da çocuğa zarar verebilirsiniz. Mesela onun ihtiyaçlarını göz ardı ederek zarar verebilirsiniz. Ne bileyim onu duygusal olarak desteklemeyerek zarar verebilirsiniz ya da ihtiyacı olan sevgiyi ilgiyi vermeyerek zarar verebilirsiniz. Biz buna ihmal diyoruz. Belki ebeveynler bunu farkında olarak yapmayabilirler. Amacımız, bunların ne olduğunu anlatmak ve buna yönelik bir farkındalık oluşturmak. Mesela internet sitemiz var, web sitemiz, oradan bizim yaptığımız etkinliklerle ilgili daha ayrıntılı ciiöder.org’dan da girip görebilirler. Uzmanlara yönelik yaptığımız çalışmalar, farklı farklı illerde mesela çocuk koruma kongreleri yapıyoruz uluslararası katılımlı. O kongreler de de çocuk ihmal ve istismarına ilişkin bilgi birikimi oluşturmak ve alanda çalışan insanlara da bilgi desteği sağlamaya çalışıyoruz.

Sultan: Evet, son zamanlarda bu depremden sonra çocuk istismarı, çocuk kaçırılması, çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmaması yani ihmali gibi pek çok konuda tartışmalar oldu. Dernek bu tartışmaların içinde miydi, tartışmalara nasıl bir katkı sağladı?

Nahide: Derneğimiz özellikle afetin yaşandığı illerde, dernek yönetim kurulundaki arkadaşlarımız bizzat gönüllü olarak giderek bu çalışmalara katkı verdiler. Ama ayrıca sürdürülebilir bir program olması açısından da derneğimizin ‘uzmanla buluşma etkinlikleri’ kapsamında özellikle afet sonrası yaşananlar ve çocuk korumaya ilişkin konulara daha ağırlık veriyoruz ve haftada iki gün en az, şu anda farklı farklı konularda, alanında uzman insanlara işte çok, psikolojik ilk yardım nasıl yapılır, deprem sonrası çocuklar nasıl korunur, bu süreçte engellilere yönelik olarak neler yapılması gerekir gibi konularda genel bilgilendirme konularını içeren programlar yapmaya çalışıyoruz YouTube'dan da bunu izleyebilirler konularımızı. Kayıtlı hepsi yapılan programların, izleyebilirler dilerlerse.

Sultan: Anladığım kadarıyla daha çok eğitime yönelik çalışmalar.

Nahide: Evet, daha çok eğitime yönelik ve farkındalığa yönelik. Çünkü farkındalık çalışmaları aslında sadece eğitim değil. Mesela çocuklara yönelik uygunsuz yasal uygulamaların yapıldığı konularda savunuculuk da yapıyoruz. Mesela işte cinsel istismar mağduru çocukların istismar eden kişi ile evlendirilmesine ilişkin yasal düzenlemeler gündeme geldiğinde buna yönelik kamuoyu oluşturulması, buna yönelik uzman görüşlerinin paylaşılması ve bir baskı grubu oluşturulması konusunda da derneğimizin çalışmaları var. Diğer STK’larla da işbirliği içindeyiz ayrıca, yani güçlerimizi birleştirmek bizi daha güçlü kılar. Diğer çocuk alanında çalışan hak temelli çalışan STK’larla da ortak olarak birçok eylemin içindeyiz. Çocuğa karşı şiddetin önlenmesi, kadına yönelik şiddetin önlenmesi, çocuk ihmali ve istismarının önlenmesi konusunda tek başımıza çalışan bir STK değiliz.

Sultan: O zaman sadece çocuk alanında değil hakların bütünü alanında çalıştığınızı hissediyorum şu anda.

Nahide: Evet, çünkü çocukları tek başına çocuk diye düşünemeyiz. Çevresi içinde birey olarak düşündüğümüzde çocukların yaşadıkları aileleri, sosyal ortamları, eğitim gördükleri kurumları da içine alacak şekilde programlar yapmak ve buna yönelik çalışmak zorundayız. Çünkü sadece çocuk ve aile bazında düşünemeyiz. Çünkü çocukların ihmal ve istismara uğradıkları sosyal ortamlar ya da risk altında oldukları ortamlar sadece aileden ibaret değil. Okul da var, sokak da var, eğitim kurumları da var, sağlık kurumları da var ya da özel eğitim kurumları da var. Bu kurumları da düşünerek, yani onların yaşadıkları ortamları da düşünerek hareket etmek durumundayız.

Sultan: Bir ara yerel yönetimlerle de işbirliği içinde eğitim çalışmaları yapıyordunuz onları hatırlıyorum.

Nahide: Evet, yerel yönetimlerden de bizden talep olduğu durumlarda ya da özellikle bir bölgede vaka sayısındaki artışlar olduğunda eğer destek istenirse onlarla da işbirliği çalışması yapıp farklı farklı illerde, farklı farklı ilçelerde de yaptığımız, işte güvenlik güçlerine yönelik, alanda çalışan öğretmenlere yönelik ya da sosyal hizmet uzmanlarına yönelik, o bölgedeki uzmanlara yönelik destekleyici eğitimler de yapıyoruz.

Sultan: Sizin bir de yurtdışı ayağınız var.

Nahide: Evet, biz aynı zamanda uluslararası çocuk ihmal ve istismarını önleme ile ilgili örgütlerin de üyesiyiz. Onlarla birlikte, yurtdışında geliştirilmiş programların Türkiye'de yaygınlaştırılması anlamında da işbirliği içerisindeyiz ve bu örgütlerin çalışmalarında da katılımcıyız aynı zamanda.

Sultan: Harika, derneğiniz gerçekten çok uzun zamandır ve çok geniş kapsamlı çalışmalar yapıyor. Bundan sonraki çalışmalar için bir öngörünüz var mı, neler yapabilirizin planı yapılıyor mu?

Nahide: Aslında şöyle, çocuk ihmali ve istismarının önlenmesi sadece uzmanların gerçekleştirebileceği ya da sadece belli bir meslek elemanının gerçekleştirebileceği aktiviteler değil, çok geniş kapsamlı sosyal politikaların da içine katıldığı ve çok fazla insanın katılımının sağlanması gereken bir aktivite. Hem bu işin hukuki boyutu var hem eğitim boyutu var hem sağlık boyutu var hem sosyal hizmet boyutu var. Bizim amacımız bu alanda çalışan resmi örgütlenmeleri ya da kamu otoritesini de bunun içine katarak birlikte güçlerimizi birleştirerek çocuk ihmali ve istismarının önlenmesine katkı vermek.

Sultan: Çok güzel, çok teşekkür ederim. Çok kapsamlı olarak konuştuk derneği ve çalışmalarını. Eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?

Nahide: Ben de biz de çok teşekkür ediyoruz. Derneğimizle ilgili böyle güzel bir söyleşide bulunmak benim için de keyif. Aynı zamanda kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve engelli haklarının korunması ya da kadınların toplum içindeki cinsiyet rolleri dışında daha aktif ve katılımcı hale dönmeleri anlamında, bu anlamda kadınlar çok önemli bir görev üstlenmeliler. Ve üstleniyorlar zaten. Bunu daha görünür kılmak için biz de onları desteklemeye devam edeceğiz.

Sultan: Çok teşekkür ediyorum sağ olun. Harika bir görüşme oldu. Sevgili Umudun kadınları dinleyicileri bugün Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneğini tanımış olduk ve çok değerli yönetim kurulu Üyesi Nahide Doğrucan’ı tanımış olduk. Bir dahaki söyleşide buluşmak üzere hoşça kalın

Nahide: Hoşça kalın, umut hep sizinle olsun

Sultan: Çok teşekkürler.