HAYAT SENDE DERNEĞİ

Sultan: Merhaba Umudun Kadınları dinleyicileri. Hayat Sende Derneği ile birlikteyiz. Bugün Kübra ÜNSAL’la birlikte olacağız ve hem Kübra’yı hem de Hayat Sende Derneğini tanıyacağız. Kübra benim için çok kıymetli. Hem meslektaşım aynı zamanda da hak temelli çalışan bir insan. Hoş geldin Kübra.

Kübra: Hoş buldum merhabalar nasılsınız?

Sultan: İyiyim, teşekkür ederim. Sen nasılsın?

Kübra: Ben de iyiyim çok teşekkürler.

Sultan: Kübra’cığım önce kendini tanıtmanı rica edeceğim. Daha sonra da Hayat Sende’yi tanıtırsan harika olacak.

Kübra: Tekrar merhabalar, Kübra Ünsal ben. BaşkentÜniversitesi Sosyal Hizmet Bölümünden mezunum. Hayat Sende ile de yollarımız sosyal hizmet stajımla kesişti. Siviltoplumda sosyal hizmeti deneyimleme fırsatım oldu.Güçlendirme, savunuculuk gibi pek çok yaklaşımlaçalışıyoruz. Tabi bunun için de Hayat Sende çok güzel bir adres oldu. Hayat Sende 2007 yılında kendileri de koruma altında yetişen gençler tarafından kurulan bir öz örgüt aslında. 2012’de daha dönüşüme uğrayarak güçlendirme perspektifiyle çalışmalarını güncelliyor. Hayat Sendenin vizyonu yuvalarınkapatıldığı, yani kamu devlet kurumunda kalan çocuklarımıziçin söylüyorum. Kurumların kapatıldığı, devlet koruması altında yetişen çocuk ve gençlerin hayata sevgi dolu yaşıtlarıyla eşit fırsatlarda atıldığı, bir dünya hayal ediyor aslında. Misyonu da koruma altındaki çocuk ve gençlere, korumadan ayrılan bireylere yönelik yenilikçi politikalar geliştirmek ve buna hizmet edecek uygulamalar yapmak. Temel değerleri ise partiler üstü olmak. Ne demek bu?Herhangi bir partinin yanında veya karşısında yer almayacakşekilde koruma altında yetişen çocuk ve gençler alanında çalışan kişilerle çalışabilir, şeffaf olmak, hesap verebilir olmak. Hayat Sende Derneği her yıl yıllık beyannamesini,gelir giderini, aldığı bağışları ve bu bağışları ne için kullandığını yılsonunda raporluyor. Bunları da hem kendi sitesinden hem de açık açık platformundan yayınlıyor. Oradan da inceleyebilirsiniz. Hak temelli yaklaşımla çalışmak Hayat Sende için oldukça Önemli. Yardım temelli, acıma temelli bakış açısıyla yaklaşmıyor Dernek. Bu tür paylaşımlara da kesinlikle karşı çıkıyoruz. Herhangi bir paylaşımımızda koruma altındaki yetişen çocuk ve gençlere acıyarak veya onları mağdur göstererek herhangi bir şey talep etmiyoruz biz kimseden. Diyoruz ki, her çocuk her genç belli başlı haklara sahiptir. Ancak bazen toplumda ayrımcılığa maruz kalabilir. Bu haklara erişmede güçlük çekebilir. Biz de bu haklara erişmede ne gibi destek olabiliriz? Ayrımcılıktan söz etmiyoruz. Kesinlikle hak temelli yaklaşımdan söz ediyoruz. Eşitlik, yenilikçilik ve çözüm odaklılık bizim için çok kıymetli. Yani zamana ayak uydurma, doğal afetler, deprem,korona gibi dönemlerde güncel projelerini geliştirme, bakış açısını hızlı bir şekilde güncelleyebilme oldukça önemli. 

Sultan: Peki Kübra’cığım yönetim kurulunda da yine korunma deneyimi olmuş arkadaşlarımız mı yer alıyor?

Kübra: Elbette hem yönetim kurulunun hem de üyelerinbüyük bir çoğunluğu koruma deneyimi olan bireylerden oluşuyor. Dernek başkanı yine koruma deneyimi olan bir hanımefendi Tuğçe Ekin. Emre Erduran, Emrah Şahin, Elif Gökçe Kazancıoğlu, Halil İbrahim Buyar diğer dernek yönetim kurulu üyeleri. Yine aralarında koruma deneyimi olan bireyler yer alıyor. Bizler de çalışanıyız. Ben gönüllü yönetemi, idareciler sorumlusuyum. Rümeysa Bozdemir genel koordinatör sosyal hizmet uzmanı, Seray Dicle, Günay Ekinci de iletişim kaynak geliştirme ve sorumlusu. Aynı zamanda dediğim gibi üyelerimizde de hem koruma deneyimi olan hem olmayan kişiler yer alıyor.

Sultan: Evet, ayrımcılığa karşı olduğunuzu söylediniz. Dilde ayrımcılıkla ilgili bir çalışmanız vardı. Ondan söz eder misiniz?

Kübra: Evet, Dernek genel olarak bu koruma deneyimi olan bireyleri eğitim, iş, burs, staj gibi konularda haklara erişim noktasında destekliyor, ancak yine bu çocuk ve gençlere ilişkin medyada ve toplumda olumsuz eylem ve söylemlerle sıklıkla karşılaştıklarını dile getiriyorlar. Biz de bunlarla mücadele ediyoruz. ‘Sosyal duvarları yıkalım’Derneğin ilk projesi. Toplum da bu bireylerin potansiyellerini geliştirmede önüne engel koyuyor bu olumsuz bakış açısı, eylem ve söylemler. ‘Doğru sözlük projesi’ gelişiyor bundan sonrasında Hayat Sende Derneği tarafından. Burada etiketleyici ve dışlayıcı söylemler yerine neler kullanmalıyız? Kullandığımız dil nelere etki ediyor? Bunları da tek tek açıkladığımız bir sözlük. Her kelimeye ne için karşı çıktığımızı, neden bunu kullanmamamızı önerdiğimizi ifade ediyoruz. Mesela kimsesiz çocuk sıklıkla dilimizde çok yaygın bir şekilde kullandığımız ifadelerden bir tanesi. Bunun yerine devlet koruması altında yetişen çocuk veya genç ifadesinikullanıyoruz. Kimsesizlik hem acizyetlik hissi çağrıştıran bir söylem hem de suistimale açık. Yani ben  her şeyi yapabilirim. Herhangi bir şey de olmaz gibi bir bakış açısı oluşturan bir ifade. Aynı zamanda dünyada da bu oran bu şekilde. Buçocukların çoğunlukla ailesi aslında hayatta. Ancak belli şartlarda bakım sağlayamadıkları için kurumda veya koruyucu ailede yetişiyorlar. Ailesi hayatta olmasa dahi çevresi,akrabaları, arkadaşları, kurum personelleri, bakım veren tanıştıkları insanlar var. Dolayısıyla kimsesiz değil diyoruz. Ya da sıklıkla çok istemeden kullandığımız kelimelerden bir tanesi de koruyucu aile olan bir aileye işte gerçek çocuğunuz mu? Hangisi? Ya da işte evlat edinen aileye ya da evlat edinilen çocuğa aynı şekilde, gerçek annen baban kim ifadesinin er verildiğini görüyoruz. Ancak buna şu yüzden karşı çıkıyoruz. Bir çocuğa bakım veren, sevgi veren aile ortamını hissettiren kim ise çocuğun gerçek ailesinin o olduğunu biz savunuyoruz. Dolayısıyla eğer bahsettiğimiz şey kan bağı olan aileyse biyolojik aile ifadesine yer veriyoruz. Yine bahsettiğimiz kan bağı olan çocuğu soruyorsak da biyolojik çocuğunuz hangisi şeklinde yaklaşıyoruz. Her ikisi de gerçek aslında baktığınızda. Bir çocuğa bakım veren, sevgi,ilgi gösteren aile gerçek ailedir diyoruz.

Sultan: Bence de sevgi, ilgi gösteren aile gerçek ailedir. Bu çocuklarda kimsesiz değil çünkü arkalarında koskoca bir devlet var.

Kübra: Evet, hem devlet hem de kendi kurdukları çevresi yer alıyor. Dolayısıyla aslında bu etiketleyici, dışlayıcı söylemler bireyde ne gibi olumsuz etkilere yol açıyor? Bunların yerine neden bu kelimeleri kullanmayı öneriyoruz. Bunu da aslında doğru sözlüğün yan sayfasında açıklıyoruz,Her kelimeyi. Yine ‘almak vermek’ kelimelerine de karşı çıkıyoruz. ‘Evlatlık almak vermek’ kelimesine. ‘Çocuk alacağım’ ifadesi yine sıklıkla karşımıza çıkıyor. Hem metalaştıran bir ifade hem de çocuğu aileden dışarıda bırakan bir söylem. ‘Çocuğu evlat edindirme, koruyucu ailesi olma’tercih ettiğimiz kelimelerden.

Sultan: Aslında daha da basitleştiriyoruz, işi doğru sözcükleri kullanarak. Başka çalışmalarınız da var. 

Kübra: Kesinlikle. Yine aynı zamanda eğitim aslında bizim gündemimize sıklıkla gelen bir konu. Çünkü birçok gencin üniversiteye devam etmekte güçlük çektiğini yaşıyoruz. Kimisi bir an önce aslında iş hayatına atılıp para kazanma motivasyonuyla, kimi de eğitime devamında güçlüklerle, haksızlıklarla karşılaştığı için eğitimi bıraktığını söyleyebiliyor. Dolayısıyla bizim için aslında eğitim, burs desteği, mentörlük programlarıyla hem kariyer hedeflerini belirlemede hem de devlet kamu memurluğu dışında da hangi seçeneklerin olduğunu aktarmak istediğimiz programlar var.Bilmiyorum biliyor musunuz? İzleyicilerimiz biliyor mu? Koruma deneyimi olan çocuk ve gençlerin en az 2 yıl koruma altında kaldığında ve 18 yaşında koruma kararı devam ettiğinde memur olma hakları var. Dolayısıyla bu haklardan yararlanabiliyorlar. Ancak memur olmak onlar için tek seçenek değil, belki özel sektörde çok daha yetenekli olabilecekleri, potansiyellerini ortaya koyabilecekleri bir konu var. Dolayısıyla onları yönlendirebileceğimiz kariyer mentörlük programlarımız, koçluk programlarımız yer alıyor. Yabancı Dil bizim için çok kıymetli. Özel sektörün çok aradığı bir özellik. O yüzden yabancı dil mentörlüğü diye bir programımız yer alıyor. Bunun dışında bir anlamda toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konulara değindik. Kapasitemizi geliştirdik. Bir yandan eleleyle yine aynı şekilde çeşitli projeler yaptık. Bu sanatsal yönümüzle aslında kapasitemizigeliştirebilecek etkinlikler gerçekleştirdik. Bunun yanı sıra bu sene koruma altında yetişen kız çocukları ve kadınların çocuk yaşta erken ve zorla evliliklerine dikkat çektik. Bu konuda proje geliştirdik. Çeşitli alanlarda koruma deneyimi olan bireylerin farkındalık kazanmalarına yönelik projeler yürütüyoruz. Güçlendirme perspektifi yine oldukça önemli Bizim için. Savunuculuk yine yaptığımız çalışmalardan bir tanesi.

Sultan: Bu gençlerle ne kadar güzel bir dayanışma içindesiniz. Onlarla sürekli iletişim halindesiniz. Onlardan mı çıkıyor bu yaratıcı fikirler. Çok güzel Çalışmalar bunlar çünkü.

Kübra: Evet, yine gönüllülerimizden ve üyelerimizden oluşan bir ağ bu bir bakımdan. Yılda bir defa kampla ve eğitimlerle Türkiye'nin pek çok yanında bursiyerlerimizlekoruma deneyimi olan gençlerle bir araya gelme fırsatı buluyoruz. Burada hem projelerimizi tanıtıyoruz hem de projelerimizi geliştirirken aslında onlardan fikir alıyoruz, birlikte geliştiriyoruz.  koruma altında yetişen çocuk ve gençler için değil, onlar ile.

Sultan: Çok kıymetli çünkü sorunu yaşayan insanlarla birlikte çalışmak, sorunu yaşayan insanların isteklerine yönelik çalışmalar yapmak çok değerli. Genellikle sorunu yaşayanlar için birileri bir şey yapar. Siz böyle bir yaklaşım içinde değilsiniz. Çok tebrik ediyorum.

Kübra: Evet. 2023 yılında mesela eleleden bahsetmiştim az önce. Kültür sanat yoluyla savunuculuk çalışmasıyla kampta bir araya geldik. Orada projelerimizi geliştirmek için konuştuk. Yine daha önceki senelerde doğru sözlüğü kampta ele almıştık. Orada kelimelerin güncellenmesinde yinegençlerden destek aldık. Siz nasıl ifade edilmesini istiyorsunuz? Bu söylemler sizi rahatsız ediyor mu? Toplumda başka hangi söylemlerle karşılaşıyorsunuz ve bunun yerine yeni neler önerirsiniz? Bunları konuşmuştuk. Grupçalışmaları, oturumlar belli başlı çalışmalarla da yine aynı şekilde geri bildirimlerini alıyoruz. Birlikte geliştirmek keyifli oluyor.

Sultan: Çok güzel zaten de olması gereken ve hak temelli yaklaşımın gerektirdiği bir durum bu. Umudun Kadınları dinleyicileri için son olarak ne söylemek istersin?

Kübra: Kesinlikle. Pek çok sivil toplum örgütü var. Pek çok katılabileceğimiz, destek olabileceğimiz, bilgi birikimimiz olsa da olmasa da girip öğrenebileceğimiz sivil toplum örgütü var. Her alanda hak temelli yaklaşıma bir şekilde elimizi atabiliriz. Hangi alanda çalışmak istiyorsak çocuk, gençalanında, yaşlılık alanında fark etmeksizin herhangi bir sivil toplum örgütüne girip gerçekten bir etki yaratmak, En azından kendinizi geliştirmek, toplumda bir farkındalık oluşturmak,sadece kendi çevrenizi bile bununla ilgili bilgilendirmek çok kıymetli. O yüzden gerçekten sizin de yaptığınız çok değerli. Ben de size teşekkür ederek bitirmek istiyorum. Sivil toplumun gerçekten tüm dünyaya çok etkisi olduğuna inanıyorum. Umarım güzel etkiler yaratırız. Birlikte de güzel izler bırakırız.

Sultan: Umarım öyle olur. Sevgili Umudun Kadınları dinleyicileri bugün Hayat Sende Derneğinden Kübra Ünsal’labirlikteydik. Bir sonraki söyleşide tekrar görüşmek dileğiyle hoşça kalın, çok teşekkürler Kübra.

Kübra: Ben teşekkür ederim davetimiz için.