YAZAN: Emine ORTAKAYA
Merhabalar. Bu kez Engelliler ve kadınlar açısından 14 Mayıs seçimlerinin ne anlama geldiğini, kadınların ve engellilerin oluşacak bu meclisten neler bekleyebileceklerini aklımızın aldığı, dilimizin döndüğünce irdelemeye çalışacağız.
14 Mayıs seçimleri için AK Parti 113, CHP ittifak ortaklarıyla birlikte147, İYİ Parti 152, MHP 90, Yeşil Sol Parti 193, TİP 161 kadın adaya listelerinde yer verdi. Ancak yarıdan azının seçilebilecek sıralarda yer alması, Meclis’in yine erkek ağırlıklı olacağının işareti.
AKP'nde Merkez Karar Yürütme Kurulu (MYKY) üyeleri ön sıralarda yer aldı. AK Parti’de 113 kadın adayın hemen hemen yarısı seçilebilecek yerlerde.
CHP, beklentilerin aksine yine erkeklerin çoğunlukta olduğu bir listeyle çıktı. Listede sadece 147 kadın aday yer aldı. Bunların 10’u da ittifak ortaklarına tanıdığı kontenjanlarda yer alan kadınlardan oluştu. Saadet Partisi (SP) 24 kişilik kontenjan listesinde tek bir kadın adaya bile yer vermezken, Gelecek Partisi 19 kontenjanından 4’ünü, DEVA 25 kişilik kontenjanından 4’ünü, İYİ Parti ise 6 kişilik kontenjanının 2’sini kadınlardan tercih etti. DP ise 3 kişilik kontenjanının tümünü erkeklerden seçti.
CHP listelerinde sadece 11 kadın ilk sıradan aday gösterildi. Listenin geneline bakınca 147 kadın adaydan ancak 55 kadarının seçilebilecek sıralarda olduğu gözlendi. Seçildikleri takdirde ittifak ortaklarına gidecekler de düşüldüğünde CHP’nin kadın milletvekili sayısı bu oranda azalacak. Halen 16 kadın milletvekili bulunan CHP için bu sayı istatistiksel olarak önemli bir artışı işaret etse de partiden bugüne kadar kadınlara verilen mesajlar dikkate alındığında bunun beklentileri karşılamaktan uzak kalacağı yorumları yapılıyor.
MHP’nin YSK’ya sunulan 28’inci dönem milletvekili aday listesinde 600 kişi yer aldı. Bunların 510’u erkek 90’ı ise kadınlardan oluştu. Altı ilde kadınlar ilk sırada aday gösterildi. MHP listelerinin en renkli ismi ise Muğla’dan birinci sıradan aday gösterilen oyuncu Özlem Balcı oldu. Balcı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hayatını anlatan “Reis” filminde Emine Erdoğan’ı canlandırdı. Ayrıca Seksenler dizisinin önemli oyuncularından.
İYİ Parti’nin aday listesinin 152’sini kadınların oluşturduğu görüldü. Böylece kadın kotası olan yüzde 25’lik oran da doldurulmuş oldu.
Emek ve Özgürlük İttifakı altında seçime giren Yeşil Sol Parti ve TİP listesinde kadın aday oranı yüzde 40’a ulaştı. YSP, 30 seçim çevresiyle liste başında en fazla kadın aday gösteren parti oldu. Doğu ve Güneydoğu’da Mardin, Van, Şırnak gibi iddialı olduğu illerin yanı sıra İstanbul 3. Bölge, İzmir 1. Bölge, Bursa 1. Bölge, Adana, Kars ve Erzurum’da ilk sırada kadınları aday gösterdi. YSP’nin 490 adayından 193’ü kadınlardan oluştu. Halkların Demokratik Partisinin 2018 seçiminde kendi logosu altında gösterdiği kadın aday sayısı 230 olmuştu.
50 seçim çevresinde liste veren TİP’te ise 398 adaydan 161’i kadın. TİP de 28 seçim çevresinde kadın adaylara ilk sırada yer verdi.
2018’de seçime girip grup kurmaya hak kazanan beş partinin 3 bin milletvekili adayından 702’si kadınlardan (yüzde 23,4) oluşmuştu. Bu oran AKP’de yüzde 21, CHP’de yüzde 22,8, İYİ Parti’de yüzde 25, HDP’de yüzde 36,7, MHP’de yüzde 11,5’ti. O dönemde kadın adayların sadece 49’u birinci sıradan aday gösterilmişti.
Seçimin ardından Meclis’e giren 600 milletvekilinin 103’ünü kadınlar, 497’sini erkekler oluşturmuştu.
Böylelikle Türkiye, yüzde 17,1 kadın temsil oranıyla dünyada 188 ülke arasında 129’uncu sırada yer almıştı. Bu dönemde diğer partilerden farklı bir şekilde oran olarak en çok kadın milletvekiline sahip olan partiyse yüzde 39’la HDP’ydi.
Bu tablo yeni dönemde de değişmeyecek gibi görünüyor.
14 Mayıs seçimleri için AKP’nin 600 adayının 113’ü kadın. İttifak ortağı MHP’deyse bu sayı 90’da kaldı. Yine cumhur ittifakının yeni üyesi Refah Partisi’nin 600 adayının yalnızca 45’i kadın. Refah Partisi, 6284 sayılı ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Dair Kanun’da değişiklik talebini ittifaka katılımının şartı olarak sunmuştu.
Muhalefet cephesinde CHP’nin 582 adayının 156’sı (yüzde 26,80) kadın. Dokuz ilde aday göstermeyen İYİ Parti’ninse 536 adayının 139’u kadın. Yani oran yüzde 25,9 seviyesinde.
HDP’nin de dahil olduğu emek ve özgürlük ittifakının çatı partisi Yeşil Sol Parti’deyse şu ana kadar bildirilen 490 adayın 193’ünü kadınlar oluşturuyor.
Ayrıca partide yüzde 50 kadın temsil kotası da var.
Aynı ittifaktan Türkiye İşçi Partisi (TİP) de 398 aday içerisinde 161 kadını vekil adayı gösterdi.
AKP 4, CHP 11, İYİ Parti 6, Yeşil Sol Parti 32, TİP 20 kadını birinci sıradan aday gösterdi.
Yani adaylık listesinde kadın oranları şöyle oldu:
• AKP: Yüzde 18,83
• MHP: Yüzde 14
• CHP: Yüzde 26,80
• İYİ Parti: Yüzde 25,9
• YSP: Yüzde 39,38
• TİP: Yüzde 40,45
Bu eşitsiz temsile karşı kadınlar senelerdir mücadele ediyor. Son senelerde kadınların haklarında gerileme yaşandı. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıldı. İktidar ve ortakları 6284 sayılı kadına karşı şiddetin önlenmesi kanununa da göz dikmiş durumda. 14 Mayıs için aylardır ‘demokrasiyle otoriterlik arasında’ bir seçim deniliyor. Yani bir anlamda rejim referandumu niteliğindeki seçimlere gidiyoruz. Bu anlamda
bu gidişattan en çok etkilenen ve etkilenecek kadınlara, aday listelerinde daha çok yer verilmesini bekliyorduk. Kadınlarla ilgili olumlu vaatleri olan millet ittifakı açısından da beklentimiz buydu.
Hem kadın mücadelesinde hem de çevresel konularda sokaklarda olan yürekli kadınlar. Kadın gücü küçümsenecek bir güç değil. Türkiye’de en güçlü örgütler kadın örgütleri. Polis baskısına rağmen kadınlar özellikle şiddete karşı sokaklara çıktılar. Her yerde en önde kadınları görüyoruz; çevre katliamlarında (orman, köy meraları, HES’ler, verimli topraklardaki maden ocağı protestoları, vb.) Eğer farklı bir iktidar ve sistem gelecekse bunun içerisinde kadınların konumunun muhakkak değişmesi gerekiyor.
Ya engelliler, engelliler konusunda ne oldu?
Kadın aday sayısı bakımından yetersiz olan vekil durumu engelli adaylar açısından yetersiz bile değil; yok kabilinden!... Yani ilaç niyetine sadece iki aday var. Bunlar, AKP listelerinden Erzurum ikinci sıradan aday gösterilen Fatma Öncü ve CHP listelerinden Antalya altıncı sıradaki aday Gelecek Partili Serap Yazıcı Özbudun’dur.
Biz 'engelli aday' derken yalnızca bir uzvunu kalıcı olarak kullanamayan insanları kastetmiyoruz. Kastettiğimiz şey, engelli mücadelesinin içinden gelen ve o camiada emek vermiş, tanınan insanlardır ve buna ek olarak seçilecek yerlerden aday yapılması gerekir. Eğer bu toplumun %12'si civarı engellilerden oluşuyorsa, Meclis'teki oranın da buna denk olması elzemdir. Böylece, sadece belli gün ve haftalarda klişe törenlerden kurtulmuş, gerçek engelli mücadelesinin Meclisteki yansımasına kavuşmuş olurduk.
Fakat olmadı... Umutlar yarım kaldı. Hatta en umut var olduğumuz siyasî parti veya ittifaklarda da durum değişmedi.
Ya HDP'ye ne demeli?... "Al ondan da o kadar". Güya engelli meclisleri var ama ne gezer...
Velhasılı, önümüzdeki oluşacak olan Meclis de şimdiden bazı uzuvlarını yitirmiş durumda. Ama bizler hem kadınlar hem de engelliler olarak umudumuzu ve düşlerimizi yitirmemekte kararlıyız. Her şey birlikte mücadeleyle güzel.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
www.hurriyet.com.tr
diken.com.tr
25 Nisan 2023
Merhabalar. Bu kez Engelliler ve kadınlar açısından 14 Mayıs seçimlerinin ne anlama geldiğini, kadınların ve engellilerin oluşacak bu meclisten neler bekleyebileceklerini aklımızın aldığı, dilimizin döndüğünce irdelemeye çalışacağız.
14 Mayıs seçimleri için AK Parti 113, CHP ittifak ortaklarıyla birlikte147, İYİ Parti 152, MHP 90, Yeşil Sol Parti 193, TİP 161 kadın adaya listelerinde yer verdi. Ancak yarıdan azının seçilebilecek sıralarda yer alması, Meclis’in yine erkek ağırlıklı olacağının işareti.
AKP'nde Merkez Karar Yürütme Kurulu (MYKY) üyeleri ön sıralarda yer aldı. AK Parti’de 113 kadın adayın hemen hemen yarısı seçilebilecek yerlerde.
CHP, beklentilerin aksine yine erkeklerin çoğunlukta olduğu bir listeyle çıktı. Listede sadece 147 kadın aday yer aldı. Bunların 10’u da ittifak ortaklarına tanıdığı kontenjanlarda yer alan kadınlardan oluştu. Saadet Partisi (SP) 24 kişilik kontenjan listesinde tek bir kadın adaya bile yer vermezken, Gelecek Partisi 19 kontenjanından 4’ünü, DEVA 25 kişilik kontenjanından 4’ünü, İYİ Parti ise 6 kişilik kontenjanının 2’sini kadınlardan tercih etti. DP ise 3 kişilik kontenjanının tümünü erkeklerden seçti.
CHP listelerinde sadece 11 kadın ilk sıradan aday gösterildi. Listenin geneline bakınca 147 kadın adaydan ancak 55 kadarının seçilebilecek sıralarda olduğu gözlendi. Seçildikleri takdirde ittifak ortaklarına gidecekler de düşüldüğünde CHP’nin kadın milletvekili sayısı bu oranda azalacak. Halen 16 kadın milletvekili bulunan CHP için bu sayı istatistiksel olarak önemli bir artışı işaret etse de partiden bugüne kadar kadınlara verilen mesajlar dikkate alındığında bunun beklentileri karşılamaktan uzak kalacağı yorumları yapılıyor.
MHP’nin YSK’ya sunulan 28’inci dönem milletvekili aday listesinde 600 kişi yer aldı. Bunların 510’u erkek 90’ı ise kadınlardan oluştu. Altı ilde kadınlar ilk sırada aday gösterildi. MHP listelerinin en renkli ismi ise Muğla’dan birinci sıradan aday gösterilen oyuncu Özlem Balcı oldu. Balcı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hayatını anlatan “Reis” filminde Emine Erdoğan’ı canlandırdı. Ayrıca Seksenler dizisinin önemli oyuncularından.
İYİ Parti’nin aday listesinin 152’sini kadınların oluşturduğu görüldü. Böylece kadın kotası olan yüzde 25’lik oran da doldurulmuş oldu.
Emek ve Özgürlük İttifakı altında seçime giren Yeşil Sol Parti ve TİP listesinde kadın aday oranı yüzde 40’a ulaştı. YSP, 30 seçim çevresiyle liste başında en fazla kadın aday gösteren parti oldu. Doğu ve Güneydoğu’da Mardin, Van, Şırnak gibi iddialı olduğu illerin yanı sıra İstanbul 3. Bölge, İzmir 1. Bölge, Bursa 1. Bölge, Adana, Kars ve Erzurum’da ilk sırada kadınları aday gösterdi. YSP’nin 490 adayından 193’ü kadınlardan oluştu. Halkların Demokratik Partisinin 2018 seçiminde kendi logosu altında gösterdiği kadın aday sayısı 230 olmuştu.
50 seçim çevresinde liste veren TİP’te ise 398 adaydan 161’i kadın. TİP de 28 seçim çevresinde kadın adaylara ilk sırada yer verdi.
2018’de seçime girip grup kurmaya hak kazanan beş partinin 3 bin milletvekili adayından 702’si kadınlardan (yüzde 23,4) oluşmuştu. Bu oran AKP’de yüzde 21, CHP’de yüzde 22,8, İYİ Parti’de yüzde 25, HDP’de yüzde 36,7, MHP’de yüzde 11,5’ti. O dönemde kadın adayların sadece 49’u birinci sıradan aday gösterilmişti.
Seçimin ardından Meclis’e giren 600 milletvekilinin 103’ünü kadınlar, 497’sini erkekler oluşturmuştu.
Böylelikle Türkiye, yüzde 17,1 kadın temsil oranıyla dünyada 188 ülke arasında 129’uncu sırada yer almıştı. Bu dönemde diğer partilerden farklı bir şekilde oran olarak en çok kadın milletvekiline sahip olan partiyse yüzde 39’la HDP’ydi.
Bu tablo yeni dönemde de değişmeyecek gibi görünüyor.
14 Mayıs seçimleri için AKP’nin 600 adayının 113’ü kadın. İttifak ortağı MHP’deyse bu sayı 90’da kaldı. Yine cumhur ittifakının yeni üyesi Refah Partisi’nin 600 adayının yalnızca 45’i kadın. Refah Partisi, 6284 sayılı ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Dair Kanun’da değişiklik talebini ittifaka katılımının şartı olarak sunmuştu.
Muhalefet cephesinde CHP’nin 582 adayının 156’sı (yüzde 26,80) kadın. Dokuz ilde aday göstermeyen İYİ Parti’ninse 536 adayının 139’u kadın. Yani oran yüzde 25,9 seviyesinde.
HDP’nin de dahil olduğu emek ve özgürlük ittifakının çatı partisi Yeşil Sol Parti’deyse şu ana kadar bildirilen 490 adayın 193’ünü kadınlar oluşturuyor.
Ayrıca partide yüzde 50 kadın temsil kotası da var.
Aynı ittifaktan Türkiye İşçi Partisi (TİP) de 398 aday içerisinde 161 kadını vekil adayı gösterdi.
AKP 4, CHP 11, İYİ Parti 6, Yeşil Sol Parti 32, TİP 20 kadını birinci sıradan aday gösterdi.
Yani adaylık listesinde kadın oranları şöyle oldu:
• AKP: Yüzde 18,83
• MHP: Yüzde 14
• CHP: Yüzde 26,80
• İYİ Parti: Yüzde 25,9
• YSP: Yüzde 39,38
• TİP: Yüzde 40,45
Bu eşitsiz temsile karşı kadınlar senelerdir mücadele ediyor. Son senelerde kadınların haklarında gerileme yaşandı. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıldı. İktidar ve ortakları 6284 sayılı kadına karşı şiddetin önlenmesi kanununa da göz dikmiş durumda. 14 Mayıs için aylardır ‘demokrasiyle otoriterlik arasında’ bir seçim deniliyor. Yani bir anlamda rejim referandumu niteliğindeki seçimlere gidiyoruz. Bu anlamda
bu gidişattan en çok etkilenen ve etkilenecek kadınlara, aday listelerinde daha çok yer verilmesini bekliyorduk. Kadınlarla ilgili olumlu vaatleri olan millet ittifakı açısından da beklentimiz buydu.
Hem kadın mücadelesinde hem de çevresel konularda sokaklarda olan yürekli kadınlar. Kadın gücü küçümsenecek bir güç değil. Türkiye’de en güçlü örgütler kadın örgütleri. Polis baskısına rağmen kadınlar özellikle şiddete karşı sokaklara çıktılar. Her yerde en önde kadınları görüyoruz; çevre katliamlarında (orman, köy meraları, HES’ler, verimli topraklardaki maden ocağı protestoları, vb.) Eğer farklı bir iktidar ve sistem gelecekse bunun içerisinde kadınların konumunun muhakkak değişmesi gerekiyor.
Ya engelliler, engelliler konusunda ne oldu?
Kadın aday sayısı bakımından yetersiz olan vekil durumu engelli adaylar açısından yetersiz bile değil; yok kabilinden!... Yani ilaç niyetine sadece iki aday var. Bunlar, AKP listelerinden Erzurum ikinci sıradan aday gösterilen Fatma Öncü ve CHP listelerinden Antalya altıncı sıradaki aday Gelecek Partili Serap Yazıcı Özbudun’dur.
Biz 'engelli aday' derken yalnızca bir uzvunu kalıcı olarak kullanamayan insanları kastetmiyoruz. Kastettiğimiz şey, engelli mücadelesinin içinden gelen ve o camiada emek vermiş, tanınan insanlardır ve buna ek olarak seçilecek yerlerden aday yapılması gerekir. Eğer bu toplumun %12'si civarı engellilerden oluşuyorsa, Meclis'teki oranın da buna denk olması elzemdir. Böylece, sadece belli gün ve haftalarda klişe törenlerden kurtulmuş, gerçek engelli mücadelesinin Meclisteki yansımasına kavuşmuş olurduk.
Fakat olmadı... Umutlar yarım kaldı. Hatta en umut var olduğumuz siyasî parti veya ittifaklarda da durum değişmedi.
Ya HDP'ye ne demeli?... "Al ondan da o kadar". Güya engelli meclisleri var ama ne gezer...
Velhasılı, önümüzdeki oluşacak olan Meclis de şimdiden bazı uzuvlarını yitirmiş durumda. Ama bizler hem kadınlar hem de engelliler olarak umudumuzu ve düşlerimizi yitirmemekte kararlıyız. Her şey birlikte mücadeleyle güzel.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
www.hurriyet.com.tr
diken.com.tr
25 Nisan 2023
Yorumlar
Bu yazı için yorum mevcut değil.
Dilerseniz Buradan yeni yorum gönderebilirsiniz.